Περού: Τρέχει το αίμα στον Αμαζόνιο

του James Petras*

Στις αρχές του Ιούνη, ο πρόεδρος του Περού Άλαν Γκαρσία, σύμμαχος του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, διέταξε τεθωρακισμένα οχήματα του στρατού, ελικόπτερα και εκατοντάδες βαριά οπλισμένους στρατιώτες να επιτεθούν και να διαλύσουν μια ειρηνική, νόμιμη διαμαρτυρία που διοργανώθηκε από τις ιθαγενικές κοινότητες του Αμαζονίου στο Περού που διαμαρτύρονταν ενάντια στην είσοδο των ξένων πολυεθνικών μεταλλευτικών εταιρειών στην παραδοσιακά πατρογονική γη τους. Δεκάδες Ινδιάνοι δολοφονήθηκαν, εκατοντάδες τραυματίστηκαν και φυλακίστηκαν και ορισμένοι αστυνομικοί που κρατούνταν όμηροι από τους ιθαγενείς διαδηλωτές σκοτώθηκαν στη διάρκεια της επίθεσης. Ο πρόεδρος Γκαρσία κήρυξε στρατιωτικό νόμο στην περιοχή για να επιβάλει το μονομερές και αντισυνταγματικό διάταγμα που παρέχει δικαιώματα εξόρυξης σε ξένες εταιρείες, που παραβιάζουν την ακεραιότητα των κοινοτικών εκτάσεων των ιθαγενών του Αμαζονίου.

Ο Άλαν Γκαρσία έχει παρελθόν στις σφαγές από μεριάς της κυβέρνησης. Το Ιούνη του 1986, διέταξε το στρατό να βομβαρδίσει τις φυλακές στην πρωτεύουσα όπου υπήρχαν εκατοντάδες πολιτικοί κρατούμενοι που διαμαρτύρονταν για τις άθλιες συνθήκες μέσα στις φυλακές – με αποτέλεσμα τη δολοφονία πάνω από 400 αναγνωρισμένων θυμάτων. Αργότερα βρέθηκαν μαζικοί τάφοι που ανέβασαν τον αριθμό κατά δεκάδες. Αυτή η διαβόητη σφαγή έγινε το διάστημα που ο Γκαρσία φιλοξενούσε μια σύνοδο της λεγόμενης «Σοσιαλιστικής» Διεθνούς στη Λίμα. Το πολιτικό κόμμα του APRA (American Popular Revolutionary Alliance), μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς βρέθηκε σε δύσκολη θέση λόγω της δημόσιας αποκάλυψης των «εθνικοσοσιαλιστικών» τάσεων του, μπροστά σε εκατοντάδες Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες εκπροσώπους. Κατηγορούμενος για κατάχρηση κυβερνητικών πόρων άφησε το αξίωμα με τον πληθωρισμό να τρέχει σχεδόν 8.000% το 1990 και συμφώνησε να στηρίξει του υποψήφιο για το προεδρικό αξίωμα Αλμπέρτο Φουτζιμόρι με αντάλλαγμα την αμνηστία. Όταν ο Φουτζιμόρι επέβαλλε δικτατορία το 1992, ο Γκαρσία αυτοεξορίστηκε στην Κολομβία και αργότερα στην Γαλλία. Επέστρεψε το 2001 όταν έληξε ο χρόνος παραγραφής για τις κατηγορίες για διαφθορά και ο Φουτζιμόρι αναγκάστηκε να παραιτηθεί κατηγορούμενος γιατί διατηρούσε ομάδες θανάτου και κατασκόπευε τους επικριτές του. Ο Γκαρσία κέρδισε τις προεδρικές εκλογές το 2006 ενάντια στον φιλικό προς τους Ινδιάνους εθνικιστή υποψήφιο και πρώην στρατιωτικό Ολάντα Ουμάλα, χάρη στην οικονομική και δημοσιογραφική στήριξη της δεξιάς πτέρυγας στη Λίμα, της ολιγαρχίας με ευρωπαϊκή εθνική προέλευση και των αμερικάνικων υπηρεσιών «Βοήθειας» στο εξωτερικό.

Όταν ανέβηκε πάλι στην εξουσία, ο Γκαρσία δεν άφησε καμιά αμφιβολία για την πολιτική και οικονομική ατζέντα του. Τον Οκτώβρη του 2007 ανακοίνωσε τη στρατηγική του με την οποία έβαζε τις ξένες μεταλλευτικές πολυεθνικές στο κέντρο του οικονομικού «αναπτυξιακού» προγράμματος του, ενώ δικαιολογούσε την βίαιη εκτόπιση των μικρών παραγωγών από τις κοινοτικές εκτάσεις και των χωριά των ιθαγενών στο όνομα του «εκσυγχρονισμού».

Ο Γκαρσία πίεσε μέσω της συνταγματικής νομοθεσίας και στο πνεύμα της προωθούμενης από τις ΗΠΑ, ALCA (Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου στις Αμερικές). Το Περού ήταν μια από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που υποστήριξε την πρόταση των ΗΠΑ. Άνοιξε το Περού στην χωρίς προηγούμενο λεηλασία των φυσικών του πόρων, του εργατικού του δυναμικού, της γης και των αγορών του από τις πολυεθνικές. Στα τέλη του 2007, ο Γκαρσία άρχισε να διανέμει τεράστιες εκτάσεις της παραδοσιακής ιθαγενικής γης στην περιοχή του Αμαζονίου προς εκμετάλλευση σε ξένες μεταλλευτικές και πετρελαϊκές πολυεθνικές. Αυτό αποτελούσε παραβίαση της συμφωνίας του 1969 που ανάγκαζε την περουβιανή κυβέρνηση να συμβουλεύεται και να διαπραγματεύεται με τους ιθαγενείς κατοίκους σε ότι αφορά την εκμετάλλευση της γης και των ποταμών τους. Με την πολιτική των «ανοιχτών θυρών» που εφάρμοσε, ο μεταλλευτικός τομέας της οικονομίας επεκτάθηκε γρήγορα και απέφερε τεράστια κέρδη από τις παγκόσμιες τιμές ρεκόρ των εμπορευμάτων και την αυξανόμενη ασιατική (Κινέζικη) ζήτηση για πρώτες ύλες.

Οι πολυεθνικές προσελκύστηκαν με την χαμηλή φορολογία σχετικά με τα κέρδη και τα μερίδια των κατόχων ορυχείων και την ουσιαστικά ελεύθερη πρόσβαση στο νερό και χαμηλό κόστος του ηλεκτρικού. Η επιβολή περιβαλλοντικών κανονισμών ανεστάλη σ’ αυτές τις ευάλωτες οικολογικά περιοχές, οδηγώντας σε ευρεία μόλυνση των ποταμών, των υπόγειων υδάτων, του αέρα και του εδάφους στις περιοχές των κοινοτήτων των ιθαγενών. Τα δηλητήρια από τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις κατέληξαν σε μαζικούς θανάτους ψαριών και κατέστησαν το νερό ακατάλληλο για χρήση από τον άνθρωπο . Οι επιχειρήσεις κατέστρεψαν τα τροπικά δάση, υπονομεύοντας την επιβίωση δεκάδων χιλιάδων χωρικών που ζουν από την παραδοσιακή κατασκευή χειροτεχνημάτων, τη συλλογή δασικών προϊόντων και τις αγροτικές καλλιέργειες.

Τα τεράστια κέρδη από τις εξορύξεις πηγαίνουν κυρίως σε εταιρείες του εξωτερικού. Η κυβέρνηση Γκαρσία μοιράζει κρατικά έσοδα στους υποστηρικτές της που βρίσκονται ανάμεσα στους κερδοσκόπους του χρηματιστικού τομέα και του τομέα ακινήτων, στους εισαγωγείς ειδών πολυτελείας και τους πολιτικούς φίλους της στο κλειστό κύκλωμα της Λίμα, στις αυστηρά φρουρούμενες συνοικίες και στα κλειστά κλαμπ. Καθώς τα περιθώρια κέρδους των πολυεθνικών έφθασαν στο απίστευτο 50% και τα κυβερνητικά έσοδα ανέβηκαν στο 1 δις αμερικάνικα δολάρια, οι κοινότητες των ιθαγενών υπέφεραν από έλλειψη δρόμων, πόσιμου νερού, βασικών υπηρεσιών περίθαλψης και εκπαίδευσης. Ακόμη χειρότερα, βίωσαν μια γρήγορη επιδείνωση της καθημερινής ζωής τους καθώς η εισροή του μεταλλευτικού κεφαλαίου οδήγησε στην αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών και φαρμάκων. Ακόμη και η Παγκόσμια Τράπεζα στον ετήσιο απολογισμό της για το 2008 και οι εκδότες των Financial Times του Λονδίνου προέτρεψαν την κυβέρνηση Γκαρσία να αντιμετωπίσει την εντεινόμενη δυσαρέσκεια στις κοινότητες των ιθαγενών.

Αντιπροσωπείες από τις κοινότητες των ιθαγενών ταξίδεψαν στη Λίμα στην προσπάθεια τους να ανοίξουν διάλογο με τον πρόεδρο ώστε να αντιμετωπιστεί η υποβάθμιση της γης και των κοινοτήτων τους. Βρήκαν κλειστές πόρτες. Ο Γκαρσία συνέχισε να ισχυρίζεται ότι «η πρόοδος και ο εκσυγχρονισμός πηγάζουν από τις μεγάλες επενδύσεις των πολυεθνικών … παρά από τους φτωχούς αγρότες που δεν έχουν δεκάρα να επενδύσουν». Θεώρησε τις εκκλήσεις για ειρηνικό διάλογο σαν σημάδι αδυναμίας των ιθαγενών κατοίκων του Αμαζονίου και αύξησε τις παροχές αδειών εκμετάλλευσης σε ξένες πολυεθνικές για περιοχές ακόμη πιο βαθειά στον Αμαζόνιο. Ξέκοψε ουσιαστικά κάθε πιθανότητα για διάλογο και συμβιβασμό με τις κοινότητες των Ινδιάνων.

Οι κοινότητες των Ινδιάνων του Αμαζονίου απάντησαν με τη δημιουργία του (AIDESEP) Διεθνικού Συνδέσμου για την Ανάπτυξη του Περουβιανού Τροπικού Δάσους. Διοργάνωσαν διαδηλώσεις για πάνω από 7 βδομάδες με αποκορύφωμα τον αποκλεισμό δυο εθνικών αυτοκινητόδρομων. Αυτό εξόργισε το Γκαρσία, που αναφερόμενος στους διαδηλωτές τους αποκάλεσε «άγριους και βάρβαρους» και έστειλε αστυνομικές και στρατιωτικές μονάδες για να καταστείλουν τις μαζικές αντιδράσεις. Αυτό που δεν κατάφερε να αντιληφθεί ο Γκαρσία ήταν το γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσοστό των ιθαγενών ανδρών σ’ αυτά τα χωριά είχε υπηρετήσει στο στρατό και πολέμησαν στον πόλεμο του 1995 κατά του Εκουαντόρ ενώ άλλοι είχαν εκπαιδευτεί από τοπικές κοινοτικές οργανώσεις αυτοάμυνας. Αυτοί οι βετεράνοι πολεμιστές δεν φοβήθηκαν από την κρατική τρομοκρατία και η αντίσταση τους στις πρώτες επιθέσεις της αστυνομίας κατέληξε σε απώλειες και από τους Ινδιάνους και από τους αστυνομικούς. Τότε ο Γκαρσία κήρυξε τον πόλεμο «κατά των αγρίων» κι έστειλε ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις με ελικόπτερα και με την εντολή να «ρίξουν στο ψαχνό». Οι αγωνιστές του AIDESEP αναφέρουν πάνω από εκατό δολοφονίες διαδηλωτών και των οικογενειών τους: οι Ινδιάνοι δολοφονήθηκαν στους δρόμους, στα σπίτια τους και στις δουλειές τους. Πιστεύεται ότι τα απομεινάρια πολλών θυμάτων πετάχτηκαν στις χαράδρες και στα ποτάμια.

Συμπέρασμα

Η κυβέρνηση Ομπάμα όπως ήταν αναμενόμενο δεν άρθρωσε ούτε μια λέξη ανησυχίας ή διαμαρτυρίας μπροστά στη χειρότερη σφαγή πολιτών στο Περού αυτή τη δεκαετία – που διαπράχθηκε από έναν από τους κοντινότερους εναπομείναντες συμμάχους της Αμερικής στη Λατινική Αμερική. Ο Γκαρσία, παίρνοντας επιχειρήματα από τον αμερικανό πρεσβευτή, κατηγόρησε τη Βενεζουέλα και τη Βολιβία ότι παρότρυναν τον «ξεσηκωμό» των Ινδιάνων, παραθέτοντας μια επιστολή υποστήριξης από τον πρόεδρο της Βολιβίας, Έβο Μοράλες, που την έστειλε σε μια διηπειρωτική συνδιάσκεψη των κοινοτήτων των Ινδιάνων που διοργανώθηκε στη Λίμα το Μάη, σαν «απόδειξη». Έχει κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος και όλη την περιοχή του Αμαζονίου στρατοκρατείται. Απαγορεύτηκαν οι συγκεντρώσεις και απαγορεύθηκε η αναζήτηση των αγνοουμένων από τις οικογένειες τους. Σε όλη τη Λατινική Αμερική, όλες οι μεγάλες οργανώσεις Ινδιάνων εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους με του Περουβιανό κίνημα των ιθαγενών. Μέσα στο Περού, μαζικά κοινωνικά κινήματα, συνδικάτα και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων διοργάνωσαν γενική απεργία στις 11 Ιούνη. Με το φόβο της εξάπλωσης των μαζικών διαδηλώσεων, η συντηρητική εφημερίδα της Λίμα Ελ Κομέρσιο, προέτρεψε τον Γκαρσία να πάρει κάποια συμβιβαστικά μέτρα για να αποφευχθεί μια γενικευμένη εξέγερση στα αστικά κέντρα. Ανακοινώθηκε ανακωχή μιας μέρας στις 10 Ιούνη αλλά οι Ινδιάνικες οργανώσεις αρνήθηκαν να σταματήσουν τον αποκλεισμό των εθνικών δρόμων παρά μόνο στην περίπτωση που η κυβέρνηση Γκαρσία ανακαλέσει τις παράνομες παραχωρήσεις γης.

Στο μεταξύ, μια περίεργη σιωπή κρέμεται πάνω από τον Λευκό Οίκο. Ο συνήθως λαλίστατος πρόεδρος μας Ομπάμα, ειδικός να αραδιάζει κοινοτοπίες για την διαφορετικότητα και την ανοχή και να υμνεί την ειρήνη και τη δικαιοσύνη, δεν βρήκε ούτε μια φράση στα προκατασκευασμένα κείμενα του για να καταδικάσει τη σφαγή δεκάδων ιθαγενών στον Περουβιανό Αμαζόνιο. Όταν διαπράττονται στυγερές καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λατινική Αμερική από έναν πρόεδρο, σύμμαχο των ΗΠΑ που ακολουθεί το μοντέλο της Ουάσιγκτον για το «ελεύθερο εμπόριο», αναστέλλει τους κανονισμούς προστασίας τους περιβάλλοντος και αντιμετωπίζει εχθρικά τις αντιιμπεριαλιστικές χώρες (Βενεζουέλα, Βολιβία και Εκουαντόρ), ο Ομπάμα προτιμά τη συνενοχή από την καταδίκη.

Σ.τ.μ. Την Τετάρτη 10/6/2009 το Περουβιανό Κογκρέσο ψήφισε την αναστολή των επίμαχων διαταγμάτων για 90 ημέρες. Ο Γκαρσία έχει 15 ημέρες για να επικυρώσει ή να απορρίψει την απόφαση. Ο χειρισμός αυτός έγινε με την ελπίδα να κερδίσει χρόνο ο Γκαρσία και να προσπαθήσει να καταλήξει σε κάποιο συμβιβασμό.

Την Πέμπτη 11/6/2009 χιλιάδες διαδηλωτές κατέκλυσαν τους δρόμους της Λίμα και άλλων μικρών και μεγάλων πόλεων του Περού με σύνθημα «Η Ζούγκλα Δεν Είναι Για Πούλημα» απαιτώντας την πλήρη απόσυρση των επίμαχων διαταγμάτων. Οι διαδηλωτές αντιμετωπίστηκαν με εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και χημικών.

Το ζήτημα παραμένει ανοιχτό παρά την άγρια κρατική καταστολή καθώς εκτός από τις οργανώσεις των ιθαγενών, στις κινητοποιήσεις συμμετέχουν μέλη συνδικάτων και φοιτητές, ενώ ετοιμάζεται και νέα γενική απεργία.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.globalresearch.ca/index.php?context=viewArticle&code=PET20090612&articleId=13955 με ημερομηνία 12/6/2009. Την μετάφραση για λογαριασμό της «Προλεταριακής Σημαίας» έκανε η Χρυσή Περπερίδου.